Yabancılar Hukuku

Yabancılar Hukuku, en geniş anlamıyla, ülkemize gelen yabancılar için uygulanan kurallar bütününü oluşturan hukuk dalıdır. Yabancılar Hukuku’ndaki en temel prensip mütekabiliyet (karşılıklılık) esası olup, bu prensip gereği her ülkenin vatandaşına farklı kurallar uygulanabilmektedir.

Yabancılar Hukuku nedir vb. sorularının yanıtı ilgili mevzuat içerisinde yer alan kanunlar bütünüdür şeklinde açıklanabilir. Temel olarak Yabancılar Hukuku mevzuatını, 6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu, 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ve 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu oluşturmaktadır.

Söz konusu kanunlar kapsamında en sık karşılaşılan prosedürler şunlardır:

• Yabancıların Türkiye’ye girişi,
• Yabancılar için ikamet izni,(kısa dönem, aile, öğrenci, uzun dönem, insani, insan ticareti mağduru olmak üzere 6 çeşittir)
• Yabancılar için çalışma izni,
• Türk vatandaşlığının kazanılması,
• Yabancıların Türkiye’de gayrimenkul satın alması,
• Yabancıların Türkiye’de yaptığı yatırımlar,
• Yabancıların Türkiye’de şirket kurması, banka hesabı açması gibi işlemler,
• Uluslararası Koruma,
• Geçici Koruma,
• Deport (Sınır dışı)

Kısa dönem ikamet izni, 6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31. Maddesi ile 33. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bunun yanında, Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 28. ve 29. Maddelerinde de kısa dönem ikamet iznine ilişkin hükümler yer almaktadır.

1- Turizm Amaçlı Kalacak Yabancılar

Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunulması durumunda, ikamet izni talebinde bulunan yabancının seyahat planına ilişkin beyanı incelenir. Kurumca gerekli görülmesi durumunda, talep eden yabancıdan bilgi ve belge sunması istenebilir.

2- Türkiye’de Taşınmaz Malı Mevcut Olan Yabancılar

Bu sebeple yapılacak başvuruların kabul edilmesi için, yabancının sahip olduğu taşınmazın konut niteliğinde olması ve bu amaçla kullanılıyor olması gerekmektedir. Bununla birlikte, aile üyelerinin konutta paylı mülkiyet ya da elbirliği ile mülkiyet hakkında sahip olmaları durumunda, aile üyeleri de bu kapsamda ikamet izni başvurusu yapabilmektedir. 

3- Ticari Bağlantı Veya İş Kurma Amacı İle Gelen Yabancılar 

Bu kimselerin üç aydan fazla süre ile ikamet izni talebinde bulunmaları halinde, talep eden yabancıdan bağlantı kuracağı kişi veya şirketlerin vereceği davet mektubu ya da buna benzer belgelerin sunulması istenebilir.

4- Hizmet İçi Eğitim Programına Katılacak Yabancılar

Bu amaçla talep edilen ikamet izinlerinde, eğitimin içeriği, süresi ve yeri gibi hususlardaki sunulan bilgi ve belgelere dayanarak talepler değerlendirilmekte ve program süresince geçerli olmak üzere ikamet izni düzenlenmektedir.

5- Ülkemizin Taraf Olduğu Anlaşmalar Ve Öğrenci Değişim Programları Kapsamında Eğitim Veya Benzeri Amaçlarla Gelen Yabancılar

Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunulması halinde, talep eden yabancıdan, ilgili kurumdan alınacak bilgi ve belgeyi sunması istenmektedir. İkamet izninin süresi, eğitim ya da benzer amaçlı faaliyetin süresini geçemeyecektir.

6- Bilimsel Araştırma Amaçlı Gelen Yabancılar

Bilimsel araştırma için ikamet izni talep eden yabancılar, bilimsel araştırmanın izne tabi olması halinde ilgili kurum ya da kuruluştan izin belgesi alması gerekmektedir. Bilimsel araştırma izne tabi değil ise, izni talep edenlerden araştırma konusuna ilişkin beyan sunmaları istenmektedir.

Kısa Dönem İkamet İzin Şartları 

Kısa dönem ikamet izni düzenlenebilmesi için gerekli olan şartlar Yabancılar Kanunu’nun 32. Maddesinde sayılmıştır. Bu şartlar:

• Türkiye’de kalış amacına ilişkin destekleyici bilgi ve belgelerin ibraz edilmesi,
• Yabancılar Kanunu madde 7’de yer alan kapsamda olmamak,
• Genel sağlık ve güvenlik standartlarını karşılayacak şekilde barınma şartlarının mevcut olması,
• Gerekli olması halinde, vatandaşı olunan ya da yasal olarak ikamet edilen ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş adli sicil kaydının sunulması,
• Türkiye’de kalınacak adres bilgilerinin verilmesi şeklindedir.

• Kısa dönem ikamet izni için gerekli şartlardan birinin veya birkaçının mevcut olmaması veya mevcut iken sonradan ortadan kalkması,
• İkamet izninin düzenleniş amacına aykırı olarak kullanıldığının tespiti,
• Yabancı hakkında geçerli sınır dışı etme veya ülkeye giriş yasağı kararının mevcut olması,
• Yurt dışında kalış süresinin ihlal edilmesi.

Bu hallerde kısa dönem ikamet izni verilmemekte, verilmiş olanlar iptal edilmekte, süresi dolmuş olanlar ise uzatılmamaktadır

Sınır dışı etme (Deport) prosedürü, Yabancılar Kanunu’nun 52. Maddesi ile 60. Maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Yabancılar Kanunu’nun 54. Maddesini ihlal eden yabancı hakkında sınır dışı etme kararı uygulanır. Kanuna göre bu kararı almaya yetkili makam valiliktir. Sınır dışı etme kararının değerlendirme ve karar aşaması Yabancılar Hukuku İlkeleri gereğince en fazla 48 saat olmaktadır.

Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Verilecek Yabancılar 

Kanunun 54. Maddesinde öngörülen şartlardan birinin veya birkaçının mevcudiyeti halinde, 55. Maddede yer alan istisnalar hariç olmak üzere, valilikçe sınır dışı etme kararı verilmesi gerekmektedir.

Sınır Dışı Etme Kararına Karşı İtiraz 

Sınır dışı etme kararı, gerekçeli olarak aleyhinde karar verilen yabancıya, yasal temsilcisine ya da ilgili Yabancılar Hukuku avukatları aracılığıyla tebliğ edilir. Hakkında sınır dışı etmek kararı verilen yabancı, kendisini bir avukat ile temsil ettirmemesi durumunda kendisi ya da

Bu husus kanunun 53. Maddesinde düzenlenmiştir. Sınır dışı etme kararına karşı yabancının kendisi, yasal temsilcisi veya Yabancılar Hukuku avukatı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde idare mahkemesine başvurarak itiraz etme hakkına sahiptir. Yabancılar Hukuku Hukuk Bürosu dahilinde yer alan avukatlar, yasal temsilciler ya da yabancının kendisi tarafından başvurunun yapıldığı hususu, mahkemeye başvuran kişi tarafından kararı veren makama da bildirilir. 

Başvurular, idare mahkemesince on beş gün içerisinde sonuçlandırılır. Mahkemece bu konuda verilen karar kesindir. Yabancının rızası saklı kalmak koşulu ile, dava açma süresi içerisinde veya yargı yoluna başvurulması durumunda yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez.

Sınır Dışı Etme Kararının Uygulanması 

Geri gönderme merkezinde bulunan yabancılar, Yabancılar Hukuku İstanbul ya da ilgili kolluk kuvveti birimince sınır kapılarına götürülür. Geri gönderme merkezine sevk olunmasına gerek kalmadan sınır dışı edilecek olan yabancılar ise Genel Müdürlük taşra teşkilatının organize ettiği kolluk kuvveti birimince sınır kapısına götürülür.

Sınır dışı edilecek yabancının seyahat masrafı yabancı tarafından karşılanır. Bu husus kanunun 60. Maddesinde düzenlenmiş olup, ilgili hükümler aşağıda yer almaktadır:

1) Yabancının mevcut parası sınır dışı seyahat masraflarının tamamını karşılamaya yetiyorsa sınır dışı seyahat masrafları yabancının mevcut parasından karşılanır ve artan tutar kendisine bırakılır.

2) Yabancının hiç parası yoksa seyahat masraflarının tamamı Genel Müdürlükçe karşılanır.

3) Yabancının mevcut parası seyahat masraflarının tamamını karşılamaya yetmiyorsa;

• Seyahat masrafları Genel Müdürlükçe karşılanır ve yabancının mevcut parasının genel müdürlükçe her mali yılbaşında belirlenen sınır dışı edilecek yabancıların temel gereksinimlerini karşılamaya yetecek tutar kadar kısmı kendisine bırakılarak artan kısmı seyahat masrafları karşılığında Hazineye gelir kaydedilir.
• Yabancının mevcut parası temel gereksinimlerini karşılamaya yetecek tutarın altındaysa seyahat masrafının tamamı Genel Müdürlükçe karşılanır ve mevcut parası kendisine bırakılır.

4) Masraflar geri ödenmediği sürece, yabancıların Türkiye’ye girişine izin verilmeyebilir.

5) Genel Müdürlük sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak uluslararası kuruluşlar, ilgili ülke makamları ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapabilir.

6 ) Yabancıların pasaportları veya diğer belgeleri, sınır dışı edilinceye kadar tutulabilir ve sınır dışı işlemlerinde kullanılmak üzere biletleri paraya çevrilebilir.

7) Gerçek veya tüzel kişiler, kalışlarını veya dönüşlerini garanti ettikleri yabancıların sınır dışı edilme masraflarını ödemekle yükümlüdür. Yabancılar Hukuku gereğince yabancıyı izinsiz çalıştıran işveren veya işveren vekillerinin, yabancının sınır dışı edilme işlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkında 4817 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır.