İcra Ve İflas Hukuku

İcra ve İflas Hukuku için ilişkin temel bilgiler dahilinde icra takibi, vadesi gelmiş bir borcun ödenmemesi halinde, İcra Müdürlükleri aracılığıyla kamu gücü kullanılarak alacaklının alacağına kavuşturulması sürecini ifade etmektedir.

İcra takibi, takibin dayanağına bağlı olarak iki farklı türde ele alınmaktadır;

İlamsız icra takibi, para ve teminat gibi alacaklarının tahsili için başlatılan takip türüdür. Bu takip türünde, alacaklının elinde alacağını kanıtlayan bir belgenin bulunması şartı yoktur. Alacağın bir mahkeme kararına ya da ilam niteliğinde bir belgeye dayanması halinde, bu icra takip türü yerine ilamlı icra takibi yoluna başvurulmalıdır. 

İlamsız icra takibi, istisnalar haricinde İcra İflas Kanunu gereğince borçlunun yerleşim yerindeki İcra Müdürlüğü’nde açılmalıdır. 

İlamsız icra takibi, alacaklının takip talebi üzerine İcra Müdürlüğü’nce hazırlanacak dosya ile başlar. İcra Müdürlüğü, borca ilişkin bir ödeme emri hazırlar ve borçluya tebliğ ettirir. 

İlamsız icra takibinde, borçlunun itiraz etmek için süresi İcra İflas Hukuku gereğine bağlı olarak 7 gündür. 7 gün içerisinde usulüne uygun şekilde takibe itiraz edilmediği takdirde takip kesinleşir. Bu süre, kambiyo senetlerine(çek, senet, poliçe) dayalı takiplerde 5 gündür. Takibin kesinleşmesinin ardından alacaklı, borçlunun malvarlığını haczettirme İcra Müdürlüğü aracılığıyla sattırarak paraya çevirme hakkına sahip olur.

İcra takibinde borçlu olarak görünen kişi, süresi içerisinde takibe itiraz ederse takip durur. Bu durumda alacaklının yapması gereken, takibin dayanağına göre itirazın iptali davası açmak ya da itirazın kaldırılmasını talep etmektir.

Borçlunun yasal süresi içerisinde takibe itiraz etmesi ihtimalinde, alacaklı icra takibine devam etmek istiyorsa, görevli ve yetkili mahkemede itirazın iptali davasını açmalıdır. Alacaklı, itirazın iptali davasını, borçlunun takibe itirazından itibaren 1 yıl içerisinde açabilir. Dava açmak için süre, borçlunun takibe itiraz dilekçesinin alacaklıya tebliğinden itibaren başlamaktadır. 

Davanın alacaklı lehine sonuçlanması halinde, icra takibi kaldığı yerden devam eder. Bu durumda mahkemece verilen kararın kesinleşmesi şartı bulunmamaktadır.

Alacaklı, dava dilekçesinde talep etmiş ise, lehine yüzde yirmiden aşağı olmamak üzere icra-inkar tazminatına hükmedilir.

İtirazın kaldırılması, itirazın iptali davasından farklı olarak, alacaklının elinde bir takım belgelerin mevcudiyeti halinde, alacağını ispat etmeye gerek olmaksızın takibe devam etme imkanı sağlayan bir yoldur. İtirazın kaldırılması, İcra-İflas hukukuna özgü bir prosedür olup, bir dava niteliği taşımamaktadır. İtirazın kesin kaldırılması ve itirazın geçici kaldırılması gibi ikiye ayrılır.

İtirazın kesin kaldırılması, borçlunun takibe itiraz etmesi halinde söz konusu olmaktadır. İtirazın alacaklıya tebliğinden itibaren 6 ay içerisinde itirazın kesin kaldırılması talep edilebilir. Alacaklının elinde İcra İflas Kanunu m.68-b’de sayılan belgelerin mevcut olması halinde bu yola başvurulabilecektir.

 Bu yola başvurabilmek için alacaklının elinde olması gereken belgeler;

• Geçerli bir para borcunu kabul eden ve imzası kabul edilmiş senet,
• Resmi makam ve mercilerce usulüne uygun olarak düzenlenmiş makbuz, fatura ya da belgeler,
• İmzası kabul edilmiş veya imzası noterlikçe onaylanmış senetler,
• Kredi sözleşmeleri ve bunlara ilişkin olan itiraz edilmemiş hesap ekstreleri,
• Kredi verenler tarafından usulüne uygun olarak düzenlenmiş belge ya da makbuzlardır.

İtirazın kesin kaldırılmasının talep edilmesinin ardından talebi inceleyen mahkeme, alacaklıyı haklı bulması halinde takibin devamına ve itirazın kesin kaldırılmasına karar verecektir. Talebin mahkemece reddedilmesi durumunda, icra işlemleri devam etmeyecek ve alacaklı aynı alacak için ilamsız icra takibi yapma hakkından mahrum kalacaktır.

Takibe itiraz edilmesinin ardından alacaklının bu yola başvurabilmesi için, itiraza konu senedin bir adi senet olması, senedin kayıtsız şartsız para borcu kabulünü içermesi ve borçlunun senette yer alan imzayı inkar etmesi gerekmektedir. 

İtirazın geçici kaldırılması, borçlunun senetteki imzaya itiraz ettiğine dair evrakın alacaklıya tebliğinden itibaren 6 ay içerisinde talep edilebilmektedir.

İtirazın geçici kaldırılmasına karar verilmesi halinde, alacaklı, takibin devamını değil, geçici haciz talep edebilecektir. 

İtirazın geçici kaldırılmasına ilişkin kararın borçluya tebliğinden itibaren İcra İflas Hukuku’na ilişkin temel bilgiler dahilinde görüldüğü üzere 7 gün içinde borçlu tarafından borçtan kurtulma davası açılabilir. Borçlunun bu davayı 7 günlük yasal süre içerisinde açmaması halinde ise itirazın geçici kaldırılması, itirazın kesin kaldırılması şekline dönüşecektir. Bu durumda alacaklı takibin devamını talep edebilmektedir.

İcra Hukuku gereğince para ve teminat gibi alacakları dışındaki alacaklar yargılamayı gerektirdiğinden, alacaklının doğrudan icra takibi başlatarak alacağına kavuşma imkanı bulunmamaktadır. Bu hallerde alacaklı, önce dava açmakta, icra davası lehine sonuçlandıktan sonra ise İcra mahkemesi kararında hükmedilen alacağı, ilamsız icra takibi ile tahsil etmektedir. Bu takip türü, alacağın bir mahkeme kararına veya ilam hükmünde bir belgeye dayalı olması halinde izlenmesi gereken prosedür olmaktadır.

İlamlı icra takibine konu kararlar:

• Mahkeme kararları,
• Sayıştay ilamları,
• Hakem kararları,
• Tahkim Kanunu’na göre verilen hakem kararları,
• Mevzuata uygun şekilde tenfiz kararı verilmiş yabancı mahkeme kararlarıdır.

İlam niteliğinde belgeler:

• Şarta bağlı olmayan ve mahkeme huzurunda yapılan sulhler,
• İcra Mahkemesi huzurunda yapılmış kabuller,
• Kayıtsız şartsız para borcu kabulünü içeren düzenleme şeklindeki noter senetleri,
• Temyiz ve istinaf kefaletnameleri,
• İcra dairesinde verilmiş kefaletlerdir.

Özel kanunlara göre ilam niteliğindeki belgeler:

• Avukatlar ve müvekkillerince imzalanan uzlaştırma tutanakları,
• Uzlaşmaya tabi suçlarda şüphelinin yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda uzlaşma raporu veya belgesi,
• Tüketici hakem heyetince verilmiş kararlar,
• Türkiye Noterler Birliği’nin para cezası ya da giderlerin ödenmesi ile ilgili kararları,
• Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu’na göre; ortağın ikamet ettiği veya kooperatifin yer aldığı köy veya mahalle ihtiyar heyetlerinin onayladığı tarım kredi kooperatifleri kredi ile ilgili alacak senetleri, kağıtları ile her türlü taahhütname ile sözleşmeler,
• Baroların para cezaları veya giderlerin ödenmesi ile ilgili kararları,
• Mühendis ve mimar odalarının aidat ve para cezaları ile ilgili kararları,
• Dispeç raporlarının onaylanmasına ilişkin kesinleşmiş kararlar ile itiraz edilmemiş olan dispeç raporunun onaylanmasındaki kararlar,
• Arabuluculuk faaliyetleri sonunda tarafların anlaşması ve bu anlaşmaya mahkemeden cebri icraya uygunluk şerhi verdirilmesi halinde bu şerhi içeren belge,
• Taraflar, avukatları ve arabulucunun hep birlikte imzaladıkları anlaşma belgesidir.

İcra İflas Kanunu usulüne uygun olarak borçlunun tacir veya tacir statüsünde olması durumunda alacaklı, iflas yoluyla takip talep etme hakkına sahip olacaktır. İflas takibi, borçlunun tüm malvarlığının paraya çevrilerek, tüm alacaklıların alacağını tahsil etmesine imkan sağlayan bir hukuki prosedürdür.

İflas takibi, adi iflas takibi, doğrudan doğruya iflas takibi ile son olarak da kambiyo senetlerine özgü iflas takibi olmak üzere üç farklı şekilde yapılabilir.

Bu iflas takibinde alacaklı, icra müdürlüğü aracılığıyla takibi başlatır. Borçlu, takibe 7 günlük süre içerisinde itiraz edebilir. Bu süre içerisinde borçlunun takibe itiraz etmemesi halinde takip kesinleşir. Bunun ardından borcun ödenmemiş olması durumunda ise alacaklı, ticaret mahkemesine başvurarak alacaklının iflasını talep edebilir.

Bu takip türünde alacaklı, İcra Müdürlüğü’ne başvurmak yerine doğrudan Ticaret Mahkemesine başvurarak borçlunun iflasını talep eder. Bu takip yoluna başvurulabilmesi için de borçlunun yerleşim yerinin tespit edilemiyor olması, yurt dışına kaçması, alacaklıların haklarını ihlal amaçlı hileli hareketlerde bulunması ve borçlunun haciz edilebilecek mallarını kaçırması gibi koşulların varlığı aranmaktadır.

Alacaklının elinde kambiyo senedi bulunması halinde söz konusu olabilecek iflas takibidir. Alacaklı, bu takip türünde İcra Müdürlüğüne başvurur. Adi iflas takibinden farklı olarak borçlunun takibe itiraz için süresi İcra İflas Hukuku’na ilişkin temel bilgiler dahilinde belirtildiği gibi gibi 5 gündür. 

Borçlunun süresi içerisinde takibe itiraz etmesi halinde alacaklı, Ticaret Mahkemesine başvuru yaparak hem borca itirazın kaldırılmasını hem de borçlunun iflasına karar verilmesini talep edebilir.

Borçlunun takibe itiraz etmez, borcu da ödemez ise takip kesinleşir. Bunun ardından alacaklı, Ticaret Mahkemesine başvurarak borçlunun iflasını talep edebilir.